Edynburg – Dean Village i Stockbridge

Edynburg – Dean Village i Stockbridge

Prace nad rozbudową Nowego Miasta na jego zachodnim krańcu, na niewielkim terenie na północ od Charlotte Square i za zachód od George Street, rozpoczęły się w 1822 r. Zamiast stosować linie proste, dominujące w starszej części, zdecydowano się nadać nowym ulicom formy półkoliste. W ten sposób wytyczono pełne wdzięku Randolph Crescent i Ainslie Place. Wspaniały dwunastoboczny Moray Place został zaprojektowany przez zarozumiałego Jamesa Gillespie Grahama, który uważał się, zupełnie bezpodstawnie, za księcia szkockich architektów. Za zakrętem Randolph Crescent wyłania się cztero przęsłowy Dean Bridge, śmiałe i trudne dzieło skonstruowane przez Thomasa Telforda w latach 30. XIX w. dla poprowadzenia ważnej drogi ponad spokojną rzeczką Water of Leith. Na lewo od mostu leży Dean Village, stara osada młynarska, która jest jednym z najbardziej malowniczych i jednocześnie najdziwniejszych zakątków w centrum Edynburga. Postępujące nieuchronnie zniszczenia zostały powstrzymane dzięki zamianie niektórych młynów na mieszkania. Ścieżka obok rzeki, prowadząca do Stockbridge, biegnie obok studni św. Bernarda (St Bernard’s Weil), wzniesionej na wzór rzymskiej świątyni. Studnia powstała na zamówienie lorda Gardenstone’a w 1788 r., w celu pozyskiwania wód mineralnych z Water of Leith. Została niedawno odrestaurowana i niekiedy jej wnętrze bywa otwarte dla zwiedzających (informacje w Water of Leith Conservation Trust; tel. 4457367).

Stockbridge, leżące wzdłuż obu brzegów Water of Leith, po drugiej stronie mostu Dean, jest jeszcze jedną starą wioską, która – mimo wchłonięcia przez georgiańskie Nowe Miasto – zachowała swą odmienność. Stockbridge słynie szczególnie z handlu antykami oraz innych ciekawych sklepów. Ulice mieszkalne bliżej brzegu rzeki zostały zbudowane przez Henry’ego Reaburna, który najładniejszej z nich nadał nazwę Ann Street. Obok Charlotte Square stanowi ona najbardziej pożądane miejsce zamieszkania w Edynburgu (rezydowali tu pisarze Thomas de Quincey i J. M. Ballantyne). Ann Street jako jedyna ulica Nowego Miasta może poszczcić się rzędem ogródków, które znajdują się przed domami.

West End

Zachodnie – zarazem najpóźniejsze – rozszerzenie Nowego Miasta odznacza się sporym zróżnicowaniem stylu. Obok przeważającej liczby budynków klasycystycznych niemało znajduje się tu również budowli wiktoriańskich, pochodzących z późniejszego okresu. Z tego powodu olbrzymia katedra Najświętszej Marii Panny (St Mary Episcopal Cathedral), która powstała w latach 70. ostatniego stulecia, nie stanowi dysonansu na tle otaczającej ją architektury. Trzy katedralne iglice tworzą szczególnie charakterystyczny element krajobrazu Edynburga widoczny na obrzeżu centrum. Katedra była ostatnim dziełem George’a Gilberta Scotta, naśladuje gotyk w jego wczesnej angielskiej odmianie. W czasach, gdy ją wznoszono, stanowiła najbardziej ambitny przykład budowli sakralnej w całej Wielkiej Brytanii od czasów reformacji.