Edynburg – Royal Mile – Castlehill

Royal Mile, Lącząca zamek z Holyrood, została opisana przez Daniela Defoe w 1724 r. jako „ulica największa, najdłuższa i najładniejsza, zważywszy zarówno budynki jak liczbę mieszkańców, nie tylko w Brytanii, ale i na całym świecie”. „Królewska Miła” rzeczywiście ma około 1,5 km długości i składa się z czterech odcinków: Castlehill, Lawnmarket, High Street i Canongate. Od nich odchodzą inne, bardzo wąskie i strome uliczki, tworząc wzór podobny do rybiego szkieletu. Do bocznych zaułków prowadzą ciasne sklepione przejścia, zwane pend. Po zbudowaniu Nowego Miasta Royal Mile podupadła i zmieniła się w slumsy. Odzyskała jednak z czasem dobre imię i ponownie stała się upragnionym przez wielu miejscem zamieszkania. Chociaż obecność zbyt wielu drogich sklepów odbiera jej dawny urok, nadal należy do najbardziej malowniczych zakątków miasta i zasługuje na dokładniejsze zwiedzenie.

Castlehill

Wąska, położona najwyżej część Royal Mile nosi nazwę Castlehill. Po stronie zamkowej esplanady stoi piękna secesyjna Fontanna Czarownic (Witches’ Fountain), upamiętniająca spalenie ponad 300 kobiet oskarżonych o czary; ostatnia z nich spłonęła na stosie w 1722 r. Powyżej leżą malownicze Ramsay Gardens, ogrody otaczające ośmiokątny Goose Pie House, dom poety z XVII w., Allana Ramsaya, autora dramatu sielankowego The Gentle Shepherd i ojca trochę bardziej znanego malarza-portrecisty o tym samym nazwisku. Pozostała część ulicy pochodzi z lat 90. XIX w. i jest dziełem Patricka Geddesa, pioniera nowoczesnej urbanistyki. Zbudowane przez niego kamienice stały się obiektem marzeń wielu mieszkańców Edynburga, którzy sprowadzając się tutaj, przyczynili się do ponownego ożywienia Starego Miasta.

Po stronie południowej górnego odcinka Castlehill stoi Cannonhall House, zawdzięczający swą nazwę kuli armatniej tkwiącej w murze, która według legendy została niecelnie wystrzelona z zamku w kierunku Holyrood, gdzie rozbił swój obóz książę Karol Edward Stuart. Jednak prawda jest bardziej prozaiczna: kula oznacza wysokość poziomu wody pierwszej linii wodociągowej miasta. Nieco dalej znajduje się Scotch Whisky Heritage Centre (codz. 10.00-17.30, latem dłużej; 3,80 £), gdzie można dowiedzieć się wszystkiego na temat narodowego trunku Szkotów. Zwiedzanie muzeum polega na jeździe w „beczce” trasą wiodącą przez wiele mało zajmujących, historycznych ekspozycji. Dodatkowo pokazywany jest film poświęcony produkcji i sporządzaniu alkoholowych mieszanek. Warto wstąpić do sklepu, którego asortyment najlepiej odzwierciedla gatunkowe bogactwo najbardziej bodaj słynnego ze szkockich wyrobów; można się tu zaopatrzyć na pewno we wszystko, co nosi etykietkę z napisem whisky.

Po drugiej stronie drogi znajduje się inna turystyczna atrakcja, otwarta w 1853 r. Wieża Widokowa (Outlook Tower; IV-Xpn.-pt. 9.30-18.00, sb. i nd. 10.00-18.00; XI-III 10.00-17.00; 3,20 £). W oryginalnej, pochodzącej z XVII w. kamienicy czynszowej zainstalowano urządzenie camera obscura. Wizyta tutaj stanowi dobre wprowadzenie do wędrówek po mieście: wyświetlanym ruchomym obrazom towarzyszy komentarz na żywo. Najlepiej odwiedzić to miejsce, kiedy jest ciemno, albo w południe, kiedy cień jest najkrótszy. Balkon widokowy stanowi jeden z najlepszych punktów do podziwiania panoramy Edynburga. W budynku można oglądać wystawy na temat fotografii konwencjonalnej, holografii, zdjęcia miasta z czasów wiktoriańskich oraz malarstwo wedutowe z okresu 1780-1860.

Parę kroków dalej stoi Assembly Hall, miejsce corocznych spotkań Generalnego Zgromadzenia Kościoła Szkockiego. Podczas Festiwalu odbywają się tu wyjątkowo widowiskowe przedstawienia na wielką skalę, zazwyczaj stanowiące najbardziej ambitne wydarzenia artystyczne w całym programie imprez. Gmach został zbudowany w 1859 r, dla odłamu Wolnego Kościoła. Wierni uprzednio spotykali się w świątyni po drugiej stronie ulicy, Tolbooth Kirk. Kościół ten, pięknie usytuowany u stóp wzgórza zamkowego, jest jednym z najbardziej charakterystycznych budynków Edynburga, dzięki najwyższej w mieście, majestatycznej iglicy. Niestety, nie jest używany od czasu, kiedy został opuszczony przez kongregację mówiących po gaelicku Szkotów w 1981 r. Istnieje jednak nadzieja, że dzięki pomocy Millennium Fund (funduszu rządowego wspierającego wszelkie projekty mające uczcić początek nowego tysiąclecia) zostanie zmieniony w centrum Festiwalu w Edynburgu – będą tam mieściły się kasy biletowe, stanowiska prasowe i klub festiwalowy. Wspaniałe, neogotyckie dekoracje kościoła są dziełem Augustusa Pugina, współtwórcy gmachu Parlamentu w Londynie.