Edynburg – Royal Mile – Katedra św. Idziego

Po drugiej stronie mostu Jerzego IV stoi katedra św. Idziego (High Kirk of St Giles; pn.-sb. 9.00-17.00, dłuższe godziny otwarcia latem), która odgradza Parliament Square od High Street. Jest to jedyny kościół parafialny pozostały po średniowiecznym Edynburgu, pamiętny jako miejsce, z którego John Knox (zob. ramka) pokierował zainicjowanym przez siebie szkockim ruchem reformacyjnym. Świątynię tę nazywa się powszechnie katedrą, chociaż stanowiła siedzibę biskupstwa jedynie dwukrotnie, i do tego niezbyt szczęśliwie, w XVII w. W 1637 r. próbowano wprowadzić w Szkocji angielski modlitewnik, a co za tym idzie władzę episkopatu kościoła anglikańskiego.Według jednej z najbardziej znanych edynburskich legend, jedna z kramarek tak się tym zdenerwowała, że rzuciła taboretem w księdza, a za jej przykładem całe zgromadzenie przegnało obrażających ich religijno-patriotyczne uczucia duchownych ze świątyni. Tabliczka w południowej nawie oznacza miejsce, gdzie krewka niewiasta dała upust swemu wzburzeniu.

Na początku XIX w. kościół został poddany koniecznej, choć niekiedy zbyt daleko posuniętej renowacji. Większą część gotyckich murów pokryto gładkim kamieniem, co nadało kościołowi pewną wytworność stylu georgiańskiego, za to niemal całkowicie odebrało mu jego średniowieczny charakter. Jedyną częścią, która uniknęła tego losu, jest wieża pochodząca z XV w., której strzeliste zwieńczenie podtrzymuje osiem łuków przyporowych. Wnętrze przetrwało w stanie bardziej zbliżonym do pierwotnego. Godne uwagi są zwłaszcza cztery masywne filary podpierające wieżę, które pochodzą -przynajmniej w pewnym stopniu – z kościoła normandzkiego, stojącego niegdyś na tym miejscu. W XIX w. kościół ozdobiono licznymi pomnikami nagrobnymi, aby nadać mu charakter narodowego panteonu, jaki posiada opactwo westminsterskie w Londynie. W kościele znajduje się kilka witraży zaprojektowanych przez prerafaelitów. Najlepsze z nich, dzieła Edwarda Burne-Jonesa i Williama Morrisa, przedstawiające proroków Starego Testamentu oraz Izraelitów przekraczających rzekę Jordan, można oglądać w ścianie zamykającej od frontu nawę północną. Obok w fasadzie znajduje się wielkie okno zachodnie, które w 1985 r. zostało zadedykowane Robertowi Burnsowi, co wywołało olbrzymie kontrowersje – był on niepoprawnym miłośnikiem alkoholu i kobiet oraz narodowym bardem, bardzo odbiegającym od tradycyjnych, akceptowanych przez prezbiterian wzorców.

W południowo-wschodnim zakątku kościoła, do którego prowadzi osobne wejście od strony Parliament Square, znajduje się Thistle Chapel. zbudowana przez Roberta Lorimera w 1911 r. jako prywatna kaplica 16 członków Order of the Thistle, najstarszego ze szkockich zakonów rycerskich, elitarnego Zakonu Ostu. Jej wzorem była kaplica św. Jerzego w Windsorze; wnętrze stanowi wyjątkowo piękny przykład sztuki architektonicznej. Uwagę zwraca wyszukane sklepienie żebrowe, bogata dekoracja zworników oraz rzeźbione stalle.