Edynburg – Royal Mile – Parliament Square

Pozostała część Parliament Square jest zdominowana przez długą fasadę utrzymanego w stylu klasycystycznym gmachu sądu (Law Courts). Autorem pierwotnego planu był Robert Adam (1728-1792), jeden z czterech braci architektów (ich ojciec, William Adam zaprojektował Hopetoun House), których zasługą są wdzięk i elegancja Nowego Miasta. Z powodu braku funduszy zdecydowano się na realizację skromniejszego projektu Roberta Reida (1776-1856), budowniczego północnej części Nowego Miasta. Reid, który starał się korzystać z osiągnięć znakomitego poprzednika, nie dorównywał mu talentem. Inny architekt, William Stark, mistrz i nauczyciel Williama Playfaira, był znany z niezwykłych projektów. Jeden z nich, Signet Library, wznosi się po zachodniej stronie placu. Ozdobą biblioteki jest wspaniała sala kolumnowa – doskonałe architektoniczne ucieleśnienie idei Oświecenia. Niestety, sala biblioteki jest otwarta jedynie wyjątkowo kilka dni w roku, poza tym można ją oglądać tylko po złożeniu uprzednio pisemnej prośby.

Za rogiem biblioteki, naprzeciw południowej ściany katedry św. Idziego stoi Parliament House, wzniesiony w latach 30. XVII w. jako siedziba szkockiego parlamentu. Swoją rolę gmach pełnił do czasów unii realnej z Anglią, potem przeszedł we władanie prawników. W ciągu tygodnia można tam swobodnie wejść, prawnicy i ich klienci odbywają szeptane narady w przerwach między posiedzeniami sądu. Możesz porównać swoje wrażenia z wizyty w Parliament House z opisem wspomnianego wcześniej polskiego podróżnika z początku XIX w., Krystiana Szyrmy: „Na widok mnóstwa prawników przechadzających się w czarnych togach, w ogromnych perukach lub perorujących u kratek wśród tłumu słuchaczów, nabędziesz niejakiego wyobrażenia o rzymskim Forum.” W środku najbardziej godny uwagi jest ciekawy sufit z belkami wspornikowymi oraz delikatnie rzeźbione kamienne kroksztyny, od których odchodzą belki. Oprócz tego można obejrzeć kilka grotesek, pomiędzy którymi znajdują się dokładne przedstawienia kilku zamków, między innymi zamku w Edynburgu.

Na placu stoi imponujący konny pomnik Karola II, przedstawiający króla w rzymskiej todze. Opodal zachodniego wejścia do katedry, obok przysadzistego pomnika piątego diuka Buccleuch, ułożono na bruku serce z kamieni nazywane Heart of Midlothian, unieśmiertelnione dzięki powieści Waltera Scotta pod tym samym tytułem. Serce oznacza nie istniejące wejście do zniszczonego więzienia Tolbooth. Przechodnie zazwyczaj, zgodnie z tradycją, plują w to miejsce „na szczęście”. Publiczne ogłoszenia odczytywano zwykle przy Mercat Cross, znajdującym się za katedrą. Obecnie krzyż ozdobiony herbami i zwieńczony rzeźbą jednorożca wygląda dosyć żałośnie; większość elementów ma ponad 100 lat i została podarowana miastu przez premiera Williama Ewarta Gladstone’a, żyjącego w XIX w.