Paisley

PAISLEY założono w XII w. jako osadę przyklasztorną. Pod koniec XVIII w. miasto weszło w okres gwałtownego rozwoju jako ważny ośrodek produkcji tkanin lnianych, specjalizujący się w wytwarzaniu niezwykle modnych podróbek szali kaszmirowych. Paisley szybko przyćmiło inne miasta brytyjskie produkujące ten wyrób; w końcu nawet jego nazwa stała się określeniem wzoru tkaniny, przypominającego wydłużony przecinek albo kroplę.

Idąc na południe od stacji kolejowej ulicą Gilmour lub Smithills, dochodzi się do mostu na White Cart Water i do przysadzistego budynku ratusza. Wydaje się, że postawiono go tyłem do przodu, gdyż miejski zegar i dwie wieże zwracają się ku rzece, zamiast ku miastu. Opactwo położone naprzeciwko ratusza zbudowano na miejscu pierwotnej osady miejskiej, lecz w epoce wiktoriańskiej dokonano jego gruntownej przebudowy. Nieciekawa, ciężka i szara fasada kościoła niespecjalnie pasuje do odnowionego wnętrza, które jest wysokie, przestronne i starannie urządzone. Wydłużone prezbiterium, całkowicie niemal zmienione w ciągu ostatnich 200 lat, rozświetlają barwne witraże pochodzące z różnych epok. Najdawniejszy zabytek należący do opactwa to celtycki krzyż św. Barochana z X w., przypominający starą, powykrzywianą kość, umieszczony na wschodnim końcu nawy północnej.

Zaniedbana High Street prowadzi od ratusza na zachód w stronę dwóch kościołów, które wydają się o wiele ładniejsze od skromnego opactwa. Pierwszy z nich to High Church z olbrzymimi schodami i pięcio poziomową iglicą, widoczną u końca brukowanej ulicy Church Hill, która pnie się w górę od High Street. Z kolei u jej końca, za muzeum miejskim, wznosi się Therfias Coates Memoriał Church (V-IX pn., śr. i pt. 14.00-16.00) – majstersztyk architektury wiktoriańskiej. Okazały kościół przypomina sylwetką wielkiego, czerwonego drapieżnika, czającego się do skoku. Jest to jedna z najbogatszych świątyń baptystów w Wielkiej Brytanii; uwagę przyciągają olbrzymie przypory sięgające szczytu wieży, a także imponujące, marmurowo-alabastrowe wnętrze.

Pomiędzy dwoma kościołami leży muzeum miejskie i galeria sztuki (Museum and Art Gallery; pn.-sb. 10.00-17.00; bezpł.). Wysokie jońskie kolumny zdobią muzealny gmach, naprzeciwko którego wznoszą się zabudowania uniwersytetu. Zbiory otwiera dział poświęcony historii lokalnej, zawierający najróżniejsze eksponaty, od tekstów ludowych pieśni i kłębków przędzy, po wyrok śmierci i umowę z katem dokonującym ostatniej w Paisley publicznej egzekucji w 1858 r. Największe zaciekawienie zwiedzających budzą słynne szale pokryte wzorem Paisley i ekspozycja przedstawiająca znany motyw kropli od jego narodzin w najprostszym kształcie do późniejszych, wyszukanych wersji. Wystawa ukazuje też ciekawy obraz życia dawnych tkaczy i ciężkich warunków, w jakich pracowali.

Na Oakshaw Street, biegnącej szczytem wzgórza nad galerią, leży Obserwatorium Coats (pn., wt. i czw. 14.00-20.00, śr., pt. i sb. 10.00-17.00; bezpł.), prowadzące od 1884 r. obserwacje astronomiczne i meteorologiczne. Dziś pod kopułą mieści się dziesięciocalowy teleskop, a oprócz tego można tam obejrzeć urządzenia, które zanotowały straszliwe trzęsienie ziemi, jakie w 1906 r. nawiedziło San Francisco. Obserwatorium udostępnia teleskopy publiczności w czwartkowe wieczory – od ostatniego czwartku października do ostatniego czwartku marca (19.00-21.00, w zależności od pogody).

Z gwiazd na ziemię sprowadzą cię surowe warunki życia w XVIII w. odtworzone w Sma’ Shot Cottages (IV-IX tylko śr. i sb. 13.00-17.00; bezpł.) przy George Place, dojście od New Street. Wiernie zrekonstruowane wnętrze każdej chatki oddaje pewien aspekt życia codziennego w XVIII i XIX w. Znalazły się tu sztućce wykonane z kości oraz archaiczne krosna. W chacie XIX-wiecznego rzemieślnika ogladać można wiele eksponatów, od ceramicznych termoforów po tapety z epoki. Tam też schroniła się przytulna herbaciarnia z domowymi wypiekami.

Dworzec Centralny w Glasgow ma regularne połączenia z położoną przy Gilmour Street stacją kolejową w centrum Paisley. Autobusy Strathclyde Transport #39, #53, #54 i #55 zatrzymują się przed opactwem; podróż pociągiem jest jednak szybsza i wygodniejsza. Co 10 min sprzed stacji Gilmour Street odjeżdżają autobusy na lotnisko, odległe nieco ponad 3 km na północ od Paisley. Biuro informacji turystycznej (IV i V pn.-pt. 9.00-13.00 i 14.00-17.00; VI-IX pn.-sb. 9.00-18.00; tel. 8890711) mieści się w ratuszu.

Niewiele osób decyduje się na spędzenie nocy w Paisley; wyjątek stanowią ci, których samolot odlatuje wczesnym rankiem. Ceny noclegów w mieście wydają się wygórowane. Jeśli już musisz się tu zatrzymać, najlepszym miejscem będzie przestronny Rockfield Hotel przy 125 Renfrew Rd (tel. 8896182). Są jeszcze B&B: Ardgowan House, 92 Renfrew Rd (tel. 8894763),i Greenlaw, 12 Greenlaw Drive, przy drodze do Glasgow (tel. 8895359). Posiłki barowe w porze obiadowej i wieczornej można zjeść w Gabriel’s Bar przy 33 Gauze St niedaleko opactwa, a także w Bankhouse na Gilmour St, tuż obok stacji. W obu panuje miła atmosfera. Bardziej wyszukaną kuchnię francuską oferuje Chez Jules przy 38 New St (tel. 8486611), natomiast po przeciwnej stronie drogi ma siedzibę Paisley Arts Centre – mały bar z ogródkiem.