Glasgow – Kolekcja Burrella

Glasgow – Kolekcja Burrella

Wspaniała Kolekcja Burrella (Burrell Collection) (pn.-sb. 10.00-17.00, nd. 11.00-17.00; bezpl.) – dzieło życia zamożnego armatora, Williama Burrella (1861-1958) – jest dla niektórych turystów głównym powodem przyjazdu do Glasgow. W przeciwieństwie do wielu innych kolekcjonerów dzieł sztuki, sir William przy zakupie kierował się tylko jednym kryterium – brał to, co mu się spodobało. Dzięki temu nabył po stosunkowo niskich cenach wiele „niemodnych” prac, które z czasem udowodniły swą wartość. Zamierzając przekazać społeczeństwu posiadane obrazy, rzeźby i antyki, w 1943 r. postawił warunek, iż mają być eksponowane „pośród zieleni, z dala od zanieczyszczonego, miejskiego powietrza, co najmniej 25 km od Giełdy Królewskiej”. Przez kilkadziesiąt lat trudno było sprostać temu wymaganiu, gdyż miasto nie miało odpowiednich terenów zielonych, a nad każdą dzielnicą unosiły się kłęby przemysłowych wyziewów. Dopiero pod koniec lat 60. zmniejszyło się zanieczyszczenie atmosfery dzięki ogólnokrajowej ustawie o ochronie czystości powietrza (Clean Air Act). Wówczas też miasto otrzymało od prywatnych właścicieli rozległe grunty Pollok Park. Zaczęto szkicować plany nowej galerii, którą otwarto ostatecznie w 1983 r. Prostota i klarowne linie budynku, w którym mieści się Kolekcja Burrella, stanowią jego największą zaletę. Szerokie okna pozwalają ogarnąć wzrokiem rozległe leśne przestrzenie, tworzące spokojne tło dla eksponatów wewnątrz. Na parterze zgromadzono w sześciu działach rzeźby i zabytki z czasów antycznych, natomiast na półpiętrze oglądać można większość dzieł malarskich.

Przy wejściu do budynku przyciąga wzrok niezwykłymi rozmiarami Waza z Warwick – wielkie naczynie zawierające fragmenty wazy z II w. n.e. pochodzącej z willi Hadriana w Tivoli. Obok stoją pierwsze z serii muskularnych, naturalistycznych brązowych odlewów rzeźb Rodina, wśród których znajdują się Epoka brązu, Wezwanie do broni i słynny Myśliciel. Za holem wejściowym otwiera się wewnętrzny dziedziniec. Z trzech stron ograniczają go wyłożone ciemną boazerią pokoje – wierne kopie wnętrz zamku Hutton będącego siedzibą Burrella. Ciężkie gobeliny, stare meble i kominki są wyrazem tego samego eklektycznego gustu, który charakteryzuje całą kolekcję.

Trasa zwiedzania prowadzi z dziedzińca do działu zatytułowanego Cywilizacje Starożytne. Pojemna nazwa (dzieła greckie, rzymskie i wcześniejsze) pozwoliła umieścić tu zarówno rzymską mozaikę z I w. p.n.e. wyobrażającą ślicznego kogucika, jak i liczącą 4000 lat głowę lwa z Mezopotamii. Większość eksponatów pochodzi jednak z Egiptu i przedstawia tajemniczych bogów oraz faraonów. Sąsiednia kolekcja sztuki orientalnej – podobnie jak poprzednia doskonale oświetlona dzięki olbrzymim oknom – stanowi niemal jedną czwartą całych zbiorów. Wśród eksponatów znajdują się wykonane w okresie neolitu statuetki z nefrytu, naczynia z brązu, ceramika grobowa z okresu chińskiej dynastii Tang i wyroby emaliowane techniką cloisonne. Najstarszy przedmiot to pochodząca z II w. p.n.e. gliniana figurka psa z czasów dynastii Han, najokazalszy jest natomiast pogodny XV-wieczny Iohan (uczeń Buddy), siedzący ze skrzyżowanymi nogami przed oknem i kontemplujący krajobraz Pollok Park. Sztukę Bliskiego Wschodu reprezentuje barwny zbiór dzbanków zdobionych kobaltem i turkusami oraz misternie tkane dywany.

Za najbardziej wartościową część swoich zbiorów Burrell uznawał kolekcję średniowiecznej i późniejszej sztuki europejskiej, obejmującą wyroby ze szkła i srebra, tkaninę oraz rzeźbę. Niewielkie sale, w których je wyeksponowano, tworzą prawdziwy labirynt. Największe wrażenie robią witraże, pośród których uwagę przyciąga ciepły, domowy obrazek przedstawiający mężczyznę grzejącego stopy przy ogniu. Ciekawe są też liczne gobeliny, zwłaszcza XV-wieczna, pełna ekspresji i gwałtowności kompozycja Chłopi polujący z fretkami na króliki. Pośród przykładów sztuki sakralnej wyróżniają się proste rzeźby z drewna pochodzące z XIII-wiecznej Hiszpanii oraz wyrafinowane XV-wieczne angielskie wyroby z alabastru. Wystawa bardzo starych, misternych koronek sąsiaduje z trzema wnętrzami urządzonymi w stylach charakterystycznych dla gotyku, epoki elżbietańskiej oraz wieków XVII i XVIII. W ostatnim z pomieszczeń, w otoczeniu innych obrazów z tamtego okresu, wisi jedno z najcenniejszych i najciekawszych dzieł malarskiej kolekcji Burrella – nostalgiczny wczesny autoportret Rembrandta (1632).

Dalsza część zbiorów mieści się na półpiętrze, które w porównaniu z dolnymi salami wydaje się ciasne i ciemne. Niknie w związku z tym część przyjemności, jakiej dostarcza obcowanie z eksponowanymi tutaj dziełami znakomitych malarzy. Niezbyt szczęśliwie po obejrzeniu kilku XV-wiecznych malowideł religijnych widz zostaje niespodziewanie postawiony przed ekspresyjnym Siwym rumakiem stającym dęba Gericaulta oraz przenikliwym, skupionym Portretem Emile Durant, pędzla Degasa. Ozdobą kolekcji są obrazy Pissarra, Maneta, Boudina i Cezanne’a, jak również świetne akwarele Josepha Crawhalla, jednego z „Chłopców z Glasgow”, które pozwalają docenić jego celne i subtelne obserwacje świata zwierząt.