Glasgow – Muzeum i Galeria Sztuki Kelvingrove

Elegancki WEST END, w którego granicach znalazło się kilka z najciekawszych muzeów Glasgow, daleko odbiega od utartych wyobrażeń o przemysłowym molochu. Dzielnica rozkwitła w XIX w. za sprawą bogatych kupców, którzy woleli budować swe rezydencje z dala od zgiełku śródmieścia. W 1870 r. uniwersytet -gnieżdżący się dotychczas w ciasnych budynkach obok katedry – otrzymał nowe, przestronne gmachy nad rzeką Kelvin. Szybko przybywało eleganckich kamienic. W przededniu Wystawy Światowej 1888 r. wybudowano Galerię Sztuki Kelvingrove, a w 1896 r. West End połączyła ze śródmieściem kolejka podziemna.

Życie tej części Glasgow skupia się na Byres Road, biegnącej w dół od Great Western Road obok stacji metra Hillhead. Swą niepowtarzalną atmosferę ulica zawdzięcza licznym sklepom, kawiarniom, pubom i tłumom młodych ludzi, wśród których przeważają studenci. Kosmopolityczny charakter tej dzielnicy znajduje stosowną przeciwwagę w typowo brytyjskich szeregach ładnych kamienic i czynszowych domach połyskujących czerwienią piaskowca.

Po obu brzegach rzeki Kelvin rozciąga się Park Kelvingrove z pagórkami, drzewami i pomnikami, którego granicę wyznaczają neogotyckie wieże Uniwersytetu Glasgow oraz gmach Muzeum i Galerii Sztuki Kelvingrove, położony na terenie parku przy Argyle Street.

Muzeum i Galeria Sztuki Kelvingrove

Wzniesiony dzięki darowiznom lokalnych przemysłowców, ogromny, fantastyczny zamek z cegły, w którym mieści się Muzeum i Galeria Sztuki Kelvingrove (Kelvingrove Museum and Art Gallery; pn.-sb. 10.00-17.00, nd. 11.00-17.00; bezpł.), stanowi doskonałe świadectwo potęgi XIX-wiecznego Glasgow. Na parterze znajduje się nieco przykurzony dział Szkockiej Historii Naturalnej, ukazujący istotne wydarzenia w skali kraju oraz całego globu. Po przeciwnej stronie głównego holu są niezbyt ciekawe zbiory europejskiej i szkockiej broni.

Największe zainteresowanie turystów budzą dzieła sztuki prezentowane na piętrze w kilku działach chronologiczno-tematycznych. W Galerii Szkockiej znalazły się obrazy pochodzące z XVIII i XIX w., a także bogaty zbiór malarstwa z epoki wiktoriańskiej, ilustrujący ważne wydarzenia narodowej historii. Należy doń przejmujące dzieło Jamesa Hamiltona Masakra w Glencoe 1692 r., na którym widać silnych i niewzruszonych mężczyzn z klanu MacDonaldów, pocieszających kobiety lamentujące nad zagładą wioski. Licznie reprezentowana jest grupa malarzy zwanych „Chłopcami z Glasgow”; szczególnie wyróżniają się barwne obrazy George’a Henry’ego oraz Edwarda Hornela, noszące wyraźne wpływy japońskich stylów i technik malarskich, jakimi byli zafascynowani obaj artyści (zob. ramka). Galerię Współczesną otwierają powstałe u schyłku XIX w. obrazy impresjonistów: od spokojnej Sekwany w Herblay pędzla Signaca, poprzez Renoira, Moneta, Sisleya i Tancerki Degasa, aż po gigantycznych rozmiarów Portret Aleksandra Reida, kolekcjonera dzieł sztuki z Glasgow, namalowany przez Van Gogha. Artysta i jego model dzielili wspólny pokój w Paryżu, gdzie Reid skupował obrazy mało wówczas znanych impresjonistów, które wywiózł potem do Szkocji. Większość z nich wisi obecnie w Kelvingrowe. Z XX-wiecznych malowideł zgromadzonych w galerii warto zwrócić uwagę na kompozycje wychowanków tutejszej Szkoły Sztuk Pięknych – Colquhouna oraz Macbryde’a. Godny odnotowania jest także przenikliwy portret pędzla Williama Stranga, na którym angielska pisarka, Vita Sackville-West, zerka spod ronda zbyt dużego czerwonego kapelusza.

W dziale poświęconym tradycji klasycznej zgromadzono dzieła szkoły florenckiej i weneckiej powstałe na przestrzeni XV-XVII w., wśród których znalazło się m.in. Zwiastowanie Sandro Botticellego oraz Jawnogrzesznica przed Chrystusem Giorgiona. Rembrandt jest obecny dzięki dwóm obrazom: mrocznej, symbolicznej Rzezi wolu oraz pogodnemu Mężczyźnie w zbroi. Jako współczesnego kontynuatora tradycji klasycznej potraktowano wiktoriańskiego rzeźbiarza, Alfreda Gilberta, autora odlanego z brązu Perseusza uzbrojonego. Najsłynniejsze dzieło tego artysty to znana statua Erosa na Piccadilly Circus w Londynie. Realizm reprezentują świeckie kompozycje z XVII-XIX w., których tematem częściej bywały sielankowe krajobrazy i portrety mieszczan, aniżeli gwarne ulice i wizerunki upadłych aniołów. Warto zatrzymać się dłużej przed słynnym pejzażem Constable’a Hampstead Healh oraz znakomitą wizją współczesnych Włoch według Turnera pt. Nowoczesna Italia – Pifferari, która stanowi prawdziwą ozdobę kolekcji. Eksponowane tu prace Boudina, Corota, Milleta oraz Moneta znalazły się w Glasgow dzięki wspomnianemu kolekcjonerowi, Aleksandrowi Reidowi. Jego portret wykonany przez Van Gogha zamyka ekspozycję dziel sztuki europejskiej, której Reid był prawdziwym wielbicielem. Dla kontrastu, jako następny można podziwiać iście szkocki pejzaż namalowany przez Johna Knoxa pt. Południowy i północno-zachodni widok z Ben Lomond. Jeżeli komuś zabrakło czasu, aby wspiąć się na tę górę, ma okazję zobaczyć, co stracił. Ulubioną tematykę epoki wiktoriańskiej stanowiły zawody miłosne, smutne rozstania oraz tragiczne związki. Emocjonalny obraz Thomasa Faeda Ostatni z klanu ukazuje pożegnanie statku odpływającego do Nowej Szkocji. Odmienne uczucia wyraża spokojna, realistyczna kompozycja Danae albo Mosiężna wieża, pędzla Edwarda Burne-Jonesa, oprawiona w ramy, które upodabniają ją do ołtarza. Jej tematyka jest reprezentatywna dla zainteresowań prerafaelitów starożytnymi mitami. Dział poświęcony okresowi modernistycznemu zawiera prace twórców z przełomu wieków, od Bonnarda do Picassa i Matisse’a. Osobliwe malowidło Deraina Dominikanie, składające się figur geometrycznych o jaskrawych kolorach na jasnym tle, jest wyrazem postulowanej przez artystę autonomii formy w sztuce. Znalazło się tutaj także kilka dzieł „Chłopców z Glasgow”, m.in. Hornela i Henry’ego. Szczególnie godna uwagi jest Japońska dama z wachlarzem, autorstwa tego ostatniego, zdradzająca wyraźne wpływy sztuki Dalekiego Wschodu. Późniejszymi przedstawicielami sztuki brytyjskiej są Stanley Spencer oraz Joan Eardley, która malowała portrety dzieci i rodzin zamieszkujących niesławną dzielnicę Gorbals.