Robert Louis Stevenson – życiorys

Chociaż Robert Louis Stevenson( 1850-94) przez poważne koła akademickie jest często uważany za pisarza drugiej kategorii ze względu na swój fantazjujący, prosty styl, bez wątpienia należał on do najbardziej lubianych pisarzy swojego pokolenia, a jego notatki z podróży, opowiadania i powieści są nadal, sto lat po jego śmierci, bardzo chętnie czytane.

Stevenson urodził się w Edynburgu w szanowanej rodzinie inżynierskiej. Był chorowitym dzieckiem, a jego samotne dzieciństwo zdominowała osoba Alison „Cummie” Cunningham, guwernantki, która zabawiała go ludowymi bajkami zakorzenionymi w kalwińskiej tradycji. Stevenson został wysłany na studia inżynierskie, ponieważ jednak przedmiot edukacji zbytnio go nie zajmował, przeto spędzał większość czasu w pospolitych pubach i domach publicznych Edynburga, by w końcu przenieść się na wydział prawa. W 1875 r. powinien był rozpocząć praktykę adwokacką, wcześniej jednak zdecydował się poświęcić karierze literackiej. Nadzwyczajna umiejętność władania piórem zyskała mu rozgłos już w czasach studenckich. W ciągu całego życia Stevenson opublikował ponad sto artykułów, począwszy od błahych felietonów do odważnych analiz politycznych. Opowieści o jego rodzinnym mieście, zebrane i wydane pod tytułem Edinburgh: Picturesque Notes, oddają wiernie atmosferę Edynburga, jego charakter i wygląd, jego blaski i cienie.

Pierwszym wielkim sukcesem literackim Stevensona stało się wydanie An Inland Voyage oraz Travels with a Donkey in the Cevennes, stanowiących serię kalejdoskopowych zapisków z podróży do Francji, dokąd pisarz wyjechał, uciekając przed brzydką szkocką pogodą. Tam właśnie spotkał Fanny Osbourne, 10 lat od siebie starszą Amerykankę, która wraz z dwójką dzieci opuściła męża. Podróż do San Francisco, aby się z nią połączyć, stała się dla Stevensona inspiracją do napisania jego najważniejszej pracy faktograficznej, The Amateur Emigrant, będącej żywym zapisem własnych obserwacji i doświadczeń uczestnika wielkiej fali europejskiej emigracji do Stanów Zjednoczonych w XIX w.

Poślubiwszy świeżo rozwiedzioną Fanny, wraz z nią Stevenson rozpoczął długą tułaczkę w poszukiwaniu nowego, odpowiadającego obojgu miejsca zamieszkania, która zrazu zaprowadziła ich do Szwajcarii, potem na Riwierę Francuską, wreszcie na północ Szkocji. Za pisanie powieści zabrał się stosunkowo późno, zdobywając za to natychmiastowe uznanie dzięki Wyspie skarbów, moralizatorskiej historii przygodowej z 1881 r., która była początkowo opowieścią dla pasierba i późniejszego współpracownika, Lloyda Osbourne. W 1886 r. powstał najsłynniejszy utwór Stevensona, Dziwna historia dra Jekylla i Mra Hyde’a, którego akcja toczy się co prawda w Londynie, przypominającym jednak jako żywo rodzinne miasto autora. W historii o schizofreniku można zresztą dopatrzeć się metafory odnoszącej się do edynburskiego Starego Miasta, do jego podwójnego oblicza, dobrobytu i nędzy. Rodzime korzenie ma również podjęta w opowiadaniu analiza właściwej kalwinizmowi obsesji winy i potępienia. W tym samym roku ukazał się romans historyczno-przygodowy Porwany za młodu, napisany w przekonaniu, że literatura powinna przede wszystkim dostarczać rozrywki.

W 1887 r. Stevenson na dobre opuścił Wielką Brytanię, udając się najpierw do Stanów Zjednoczonych, gdzie rozpoczął pracę nad swoją najambitniejszą powieścią, The Master of Ballantrae. W rok później wyruszył na żeglugę po morzach południowych i w końcu osiedlił się na Samoa. Jego ostatnie prace to m.in. kilka opowiadań o tematyce polinezyjskiej, takich jak ponury, realistyczny The Ebb Tide oraz The Beach of Falesa. Niemniej to właśnie Szkocja była dla niego ciągłym źródłem inspiracji. Powstała Katriona, ciąg dalszy Porwanego za młodu, poza tym Stevenson pracował nad dwoma dalszymi powieściami, których akcję osadził w Szkocji, St Ives i Weir of Hermiston. W czasie pracy nagle dostał wylewu krwi do mózgu i zmarł w 1894 r. Został pochowany na szczycie góry Vaea, skąd rozciąga się widok na Pacyfik.